Iedereen weet wel een beetje over Carl Gustav Jung (wiki). Hij is immers bijna net zo legendarisch als zijn mentorman Sigmund Freud. Roep ‘Jung’, en achterin de zaal zingt iemand ‘mandala!’ Of: ‘collectief onderbewuste!’ Het zijn inderdaad zaken waarmee hij wordt herinnerd. Maar er is zoveel meer aan Jung…
Jung
Op deze weblog ga ik het nog vaak over Jung hebben. Ik schaar hem namelijk onder de grote geesten van de 20ste eeuw. En eigenlijk onder de eeuwige grote geesten. Die grootsheid spreekt uit alles dat hij heeft geschreven. De belezenheid, de studie, het peinzen, het nuanceren, het twijfelen, zijn grote productiviteit en, last but not least, zijn zoeken. En bij dat zoeken: zijn grote openheid voor nieuwe ideeën en gedachten.
Beginnen met Jung
Hoe begin je met Jung? Wel, in wezen is daar geen routekaart voor. Maar als ik iets zou mogen voorstellen: leen in ieder geval ‘Herinneringen Dromen Gedachten‘ eens bij de bibliotheek. Dat vormt een mooie inleiding. En schetst ook meteen zijn relatie tot Freud. Een relatie die een goed inzicht geeft in hun denkbeelden, en, vooral, het verschil daartussen.
Vroegere en later werk
Als je verder gaat met Jung, is het goed om te beseffen dat hij, net als iedereen, zich ontwikkelde in zijn leven. Niet dat zijn vroegere werk achterhaald is door zijn latere werk. Dat is zeker niet het geval. Maar de nadruk kwam elders te liggen.
In het begin schreef hij veel vanuit zijn vak als psychiater. Veel van dat werk loopt nog synchroon met dat van Freud. Maar op een gegeven moment laat hij Freud los, en ontwikkelt hij zijn eigen ideeën.
We zien Jung daar interesse ontwikkelen in de meer collectieve kanten van het onderbewuste. Zijn theorie over het collectief onbewuste. En zijn ideeën over de archetypen en de persoonlijkheidstypen (introvert en extravert).
Later is hij zich gaan ontwikkelen in de richting van het collectief onbewuste. Hij is zich meer gaan richten op de algemeen menselijke psychologie. Zijn interesse in het collectief onbewuste leidde hem naar de filosofie en de meer occulte (verborgen) zaken uit middeleeuwen en nog vroegere tijdperken. Het was een zoektocht die hem voerde langs de ‘ware betekenis’ van de Bijbel, het probleem van goed en kwaad, de alchemische symboliek en het hermetisme.
Twee soorten ‘fans’
Deze ontwikkeling van Jung, en het – in wezen – kunstmatige onderscheid tussen zijn vroegere en latere werk, heeft geleid tot verschillende soorten ‘fans’ van Jung. Je hebt enerzijds de mensen die houden van zijn therapeutische werk. Van zijn persoonlijkheidstypen en verklaringen van onbewuste neigingen, projectie, overdracht en dergelijke (pdf). En anderzijds heb je de mensen die meegaan in zijn hang naar het verborgene (occulte), symboliek en het eeuwige.
Prachtig
Welke Jung je ook aanhangt, op een gegeven moment ga je al zijn werk waarderen. Zelf begon ik met zijn latere werk. Maar ben zijn vroege werk steeds meer gaan waarderen. Op een gegeven moment lijkt er ook niet veel verschil te zijn. Dan kom je tot de conclusie dat Jung een totaalpakket aan ideeën is.
Vaak
Ik ga het hier nog vaak over Jung hebben. Zoals gezegd: de man is een fenomeen. En dat is iets dat ik durf te zeggen na het lezen van andere fenomenen. Van die anderen onderscheidt hij zich echter door zijn lef om het over de meer obscure zaken te hebben. En zijn durf om van gebaande paden af te wijken en volslagen zijn eigen gang te gaan. Jung vond de antwoorden op een gegeven moment niet meer in de kennis om hem heen. En daarom is hij zelf verder gaan zoeken. Door overwoekerde paden, oude routes en lang vergane wegen. En wat hij aantrof, presenteerde hij. Met alle terughoudendheid, twijfel en nuance die daarbij hoort.